De belofte voor 2030:
- 100% inzamel- en hergebruiksystemen in NL zijn kwalitatief hoogwaardig en uniform
- 100% van de producenten/importeurs krijgen hun aandeel recyclaat terug
- 100% van de verpakkingen zijn recyclebaar
- Waar mogelijk zijn verpakkingen herbruikbaar
- Plasticgebruik verpakkingen gaat omlaag zonder negatieve substitutie
Stichting Afvalfonds Verpakkingen heeft deze doelen gesteld in de visie die richting geeft aan die systeemtransitie, De Plastic Wijzer. Deze is bedoeld om producenten, importeurs, gemeenten, recyclers en alle andere ketenpartners te inspireren samen werk te maken van circulair plastic in Nederland. De Plastic Wijzer vertelt welke ingrijpende veranderingen in de plastic keten onvermijdelijk zijn bij productie, gebruik, inzameling, sortering en recycling.
Volgens algemeen directeur Hester Klein Lankhorst van het Afvalfonds is het grote dilemma hoe we ons bevrijden van de plastic paradox. “De waarde van plastic is groot: licht, hygiënisch, sterk en het houdt producten vers en gaat voedselverspilling tegen. Het heeft de manier waarop we leven, werken en spelen ingrijpend veranderd. Voor een duurzame toekomst hebben we plastic nodig, bijvoorbeeld in zonnepanelen, lichte voertuigen en tegen voedselverspilling De keerzijde is, hoe meer we plastic toepassen, hoe groter de schadelijke effecten zijn op ons milieu en gezondheid. Het is de hoogste tijd om de risico’s van plastic in de samenleving weg te nemen”.
De Plastic Wijzer stelt heldere en ambitieuze doelen voor een samenleving waarin we minder plastic verpakkingen gebruiken door het alleen nog te gebruiken voor essentiële toepassingen. En geen fossiele grondstoffen meer nodig zijn, met focus op vermindering en hergebruik van plastic verpakkingen en het voorkomen van zwerfafval en microplastics. De Plastic Wijzer beschrijft ook welke ingrijpende veranderingen dit vergt in het huidige systeem van inzameling en recycling van plastic verpakkingen. Uitgangspunt moet zijn 100% fossielvrij en 0% schade aan mens en milieu in 2050 (geen zwerfafval en microplastics).
Nodig hiervoor is: betere kwaliteit van verpakkingen, betere kwaliteit en uniformiteit van inzamelsystemen en betere kwaliteit van recycling. Verder moet het de consument makkelijk worden gemaakt. En we moeten over deze oplossingsrichtingen een maatschappelijk debat voeren en samen keuzes maken. Zodat recyclaat en uiteindelijk biobased plastic zoveel mogelijk fossiel plastic in verpakkingen kan gaan vervangen.
Klein Lankhorst: “De consument moet er in de toekomst op kunnen rekenen dat als er een plastic verpakking om een product zit, dit echt noodzakelijk is, én dat die verpakking geen schade meer toebrengt aan mens en milieu. Daarnaast zullen er steeds meer verpakkingen komen die je als consument zelf weer kunt vullen.”
Voor een circulaire economie is een grondstoffentransitie nodig, een radicaal andere manier van denken en handelen bij de productie en het gebruik van plastic verpakkingen. Dat het kan, bewijst de energietransitie. Waar nodig moeten we onze huidige werkwijze, belangen en verdienmodellen durven loslaten.
Onze consumptie- en productiemaatschappij is volledig ingesteld op eenmalige verpakkingen. Het zorgt voor extreme efficiency in logistiek, voedselproductie, transport etc. De Plastic Wijzer zet in op vermindering van eenmalige verpakkingen. “We moeten kritisch zijn op het gebruik van plastic, waar kunnen we zonder?” aldus Klein Lankhorst. Ook Europese wetgeving is in de maak om dat proces te versnellen. Het gaat hierbij nadrukkelijk ook om reduce en reuse van verpakkingen.
Nu gaan businessmodellen nog teveel over kwantiteit om de gestelde normen te halen. Bedrijven zoals inzamelaars worden daarop afgerekend. Als we de transitie willen versnellen, heb je niet alleen regelgeving en normering nodig, maar zullen de bedrijven ook hun businesscases moeten veranderen. Een forse kwaliteitsverbetering is nodig om de grondstoffentransitie te laten slagen.
De inzameling van verpakkingen ligt bij gemeenten. Hierdoor is er in Nederland een grote diversiteit van inzamelsystemen, waardoor het niet mogelijk is om landelijk helder te communiceren hoe we in Nederland de plastic verpakkingen moeten weggooien en te sturen op kwaliteit. Het moet voor elke Nederlander makkelijk en duidelijk zijn wat er wordt verwacht. Dit kan alleen bij één of twee landelijke, uniforme systemen en goede communicatie naar burgers.
