Drieduizend banen weg – vooral in Amsterdam – jaarlijks twee miljard euro aan inkomsten voor de schatkist minder. Dat kan gebeuren als Nederland de belastingregels voor grote bedrijven schrapt.Zestien miljard euro zou Nederland mislopen omdat het multinationals fiscaal geen strobreed in de weg legt. Moreel verwerpelijk ook, want de belasting die zulke bedrijven hier betalen, betalen ze niet in het land waar ze geld verdienen.
Vara-programma Zembla was onlangs duidelijk. Kris kras door Nederland – maar vooral in Amsterdam – zitten achter strenge gevels duizenden internationale bedrijven belasting te ontwijken. Geld dat thuishoort in andere landen.
Dus: ophouden met ‘belastingparadijs Nederland' zoals de teneur was? Het zou drieduizend banen kosten en de Nederlandse schatkist jaarlijks twee miljard euro schelen. En nee, die zestien miljard euro aan ‘belastingontwijking' van Nederlandse multinationals die Zembla voorrekende, komt er zeker niet mee terug.
Volgens Peter Risseeuw van SEO Economisch Onderzoek, dat is gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam, klopt het beeld dat in de uitzending werd geschetst niet. ”Het belastingregime voor multinationals voldoet aan alle Nederlandse regels en internationale verdragen.”
Risseeuw deed vorig jaar onderzoek naar de Nederlandse trustsector, in navolging van een onderzoek van De Nederlandsche Bank (DNB) drie jaar geleden. Uit dat onderzoek blijkt dat in Nederland ongeveer twintigduizend brievenbus-bv's van zestienduizend verschillende ondernemingen gehuisvest. Het gaat om holdings die het bewind voeren over buitenlandse dochters die wel activiteiten hebben.
Het merendeel zit in Amsterdam, vooral op de Zuidas en in de grachtengordel. Bedrijven als Volkswagen, Nike, British Airways of Nokia zijn daarmee formeel Nederlandse bedrijven.
Die holdings profiteren er in Nederland van dat rente, dividend en royalty's die ze aan hun holding afdragen in Nederland niet belast worden. Via deze buitenlandse bedrijven stroomt volgens onderzoek van De Nederlandsche Bank jaarlijks 4600 miljard euro door Nederland.
Dat gebeurt via 141 bedrijven die een vergunning van DNB hebben om als trustkantoor op te treden. Die regelen alle juridische en fiscale zaken voor de multinationals. Samen zetten de trustkantoren circa 250 miljoen euro per jaar om. Toeleveranciers zijn goed voor een vergelijkbare omzet. De bedrijven geven 1700 mensen direct werk, en circa 1300 indirect. De trustindustrie leverde daarmee in 2007 volgens SEO 1,8 miljard euro bij aan de Nederlandse economie.
Het beeld van belastingparadijs klopt niet. Niet het belastingvoordeel als zodanig is volgens Risseeuw de reden dat in Nederland twintigduizend holdings zijn gevestigd, maar het feit dat Nederland ‘wereldkampioen belastingverdragen' is. ”Geen land heeft zo veel fiscale verdragen met andere landen, als Nederland.”
Dat maakt Nederland een gewilde geldrotonde voor grote, internationaal opererende bedrijven. ”Multinationals moeten geld over de hele wereld kunnen inzetten. Ze plegen met grote regelmaat grote grensoverschrijdende financiële transacties. Zij willen dat doen vanuit een plek waar dat het gemakkelijk, veilig en goedkoop gaat. Omdat Nederland zo veel verdragen heeft gesloten, gaat dat vanuit ons land het best. Dat heeft weinig met belastingafdracht te maken, maar met zekerheid en betrouwbaarheid.”
Ongeveer een kwart van de ruim twintigduizend holdings die in Nederland zijn gevestigd, doet dat vanwege fiscale redenen. Voor holdings geldt sinds 1969 ‘deelnemingsvrijstelling', waardoor rente, dividend en royalty's die buitenlandse dochters aan hen afdragen, onbelast zijn.
”Dat is gedaan om te voorkomen dat multinationals twee of drie keer belasting moeten betalen over hetzelfde bedrag – telkens als ze lokaal verdiend geld doorsluizen naar hun moederbedrijf,” zegt Risseeuw.
”Er is ook geen reden te bedenken waarom ze dat wel zouden moeten doen, één keer belasting betalen is genoeg.”
Die geldstromen leveren de Nederlandse schatkist jaarlijks circa 2 miljard euro op aan belastinginkomsten. Maar, zo betoogde Zembla, het kost ook jaarlijks 16 miljard omdat multinationals ook veel minder belasting zouden betalen over de bedragen die ze in Nederland verdienen.
Het is niet geheel duidelijk waarop die berekening is gebaseerd en onduidelijk of daarbij rekening is gehouden met de regels die gelden voor het voorkomen van dubbele belastingheffing en deelnemingsvrijstelling. Het ministerie van Financiën kan de rekensom in elk geval niet bevestigen.
”Er is nooit vast te stellen wat een multinational precies waar heeft verdiend,” zegt Risseeuw. ”Schroef een mobieltje open en er zitten componenten uit zestien verschillende landen in en het is op drie plekken geassembleerd.” Bovendien, waar landt dan de belastingafdracht op geldstromen tussen de verschillende onderdelen van zo'n concern die niets te maken hebben met productie?
‘Elke overheid roept dat zijn bedrijven belasting moeten betalen in eigen land. Maar zodra de microfoons uit staan, gaan ze vrolijk verder met het aanprijzen van hun land als vestigingsplek met allerlei belastingvoordelen.”
Zoals de VS. In het volle licht van de camera's kapittelde president Barack Obama eerder dit jaar Amerikaanse bedrijven die hun geldstromen via landen als Nederland lieten lopen. Maar multinationals kunnen met hetzelfde gemak belastingverlichting krijgen binnen de Amerikaanse grenzen, via de roemruchte Delawareconstructie ”De Amerikaanse staat Delaware is wat dat betreft het Nederland van de VS.”
De VS heeft vijf jaar geleden bovendien volledig ingestemd met het Nederlandse belastingregime en een nieuwe belastingverdrag gesloten waarin de fiscale route voor multinationals is goedgekeurd.
Obama heeft Nederland ook nooit weggezet als tax haven (belastingparadijs) zoals in Zembla werd gesuggereerd, maar als low tax country. Vanuit Amerikaans perspectief klopt dat: het Nederlands belastingpercentage van 25,5 procent ligt ruwweg tien procentpunt onder het in de VS gangbare percentage.
In tegenstelling tot echte belastingparadijzen kent Nederland geen bankgeheim (zoals Zwitserland of Luxemburg) of belastingtarieven van nul procent (zoals veel Caribische eilanden).
Dat grote internationale conglomeraten door de Nederlandse regelgeving fiscaal een streepje voor hebben op het midden- en kleinbedrijf, dat veel minder fiscale mogelijkheden heeft is juist. Het ministerie van Financiën werkt sinds vorig jaar aan een nieuwe wet VPB (vennootschapsbelasting), en dan vooral aan de renteaftrek door bedrijven.
”We streven daarbij naar een evenwichtiger verdeling tussen mkb-bedrijven en multinationals,” aldus een woordvoerder van staatssecretaris Jan Kees de Jager. ”Maar we willen niet dat daardoor multinationals het land uit stiefelen, alleen de belastingdruk wat evenwichtiger maken.”
Maar tot een gelijkschakeling zal dat nooit leiden, al was het alleen maar omdat regels om dubbele belastingafdrachten te voorkomen onaangetast zullen blijven.
”Multinationals zullen altijd belastingafspraken willen maken over behaalde winsten omdat ze wereldwijd actief zijn,” zegt Risseeuw.
”Het MKB kan dat niet, omdat kleine en middelgrote bedrijven niet multinationaal actief zijn. Bovendien zou gelijkschakeling van MKB en multinationals desastreus uitpakken voor de schatkist.”
De vermeende belastingvoordelen moeten ook niet worden overdreven. ”Tot negentig procent van de vennootschapsbelasting komt van het MKB,” zegt Risseeuw. ” Je kunt hen niet dezelfde voordelen in het internationale verkeer geven als multinationals, want ze hebben dat internationale verkeer niet. Dat blijkt ook uit onderzoek van het Centraal Planbureau van eind vorig jaar. Daarin wordt gesteld dat er wel degelijk verschil tussen de belastingafdrachten van multinationals en mkb-bedrijven, maar dat dat ook weer niet overdreven moet worden.
In Zembla werd de verwachting uitgesproken dat Nederlandse multinationals niet snel zullen verhuizen als belastingregels veranderen, om dat ander zaken hen aan ons land binden.
Dat mag gelden voor hoofdkantoren en fabrieken, maar niet voor de – papieren financieringsdochters van multinationals. ”Als je de fiscale infrastructuur onaantrekkelijk maakt voor multinationals,” aldus Risseeuw, ”dan zullen die binnen de kortste keren uitwijken naar landen als Luxemburg of Ierland.” Inclusief de winsten die ze in Nederland behalen. Dat zou de schatkist jaarlijks zo'n twee miljard euro kosten.
Bron: Parool