HomeDossiersDuurzaamheidEuropa neemt maatregelen plastic afval te verminderen

Europa neemt maatregelen plastic afval te verminderen

Elke inwoner van de EU produceert in 2021 gemiddeld 36,1 kg plastic verpakkingsafval. De hoeveelheid plastic verpakkingsafval die per inwoner wordt geproduceerd, is tussen 2010 en 2021 met ongeveer 29% gestegen (+8,1 kg per persoon).

In 2021 werd in de EU in totaal 16,13 miljoen ton plastic afval geproduceerd. Ongeveer 6,56 miljoen ton plastic afval werd gerecycleerd.

De EU neemt al maatregelen om de hoeveelheid plastic afval te verminderen, maar wat gebeurt er met het afval dat ondanks alle inspanningen ontstaat? En hoe kunnen de recyclingpercentages van plastic worden verhoogd?

In Europa is de meest gebruikte manier om plastic afval te verwijderen energieterugwinning, wat betekent dat plastic afval via verbranding of andere processen wordt omgezet in bruikbare warmte, elektriciteit of brandstof. Recycling is de tweede meest gebruikte manier om plastic afval te verwerken.

De helft van het ingezamelde plastic voor recycling wordt geëxporteerd om te worden verwerkt in landen buiten de EU. Redenen voor de export zijn een gebrek aan capaciteit, technologie of financiële middelen om het afval lokaal te behandelen. De EU-uitvoer van alle soorten afvalstoffen naar niet-EU-landen bedroeg in 2021 33 miljoen ton. Het grootste deel van het verscheepte afval bestaat uit ijzerhoudend en niet-ijzerhoudend metaalschroot en uit papier-, plastic-, textiel- en glasafval en gaat voornamelijk naar Turkije, India en Egypte.

Voorheen werd een aanzienlijk deel van het geëxporteerde plastic afval naar China verscheept, maar door beperkingen op de invoer van plastic afval in China zal de EU-export waarschijnlijk afnemen. Dit brengt het risico met zich mee van meer verbranding en storten van plastic afval in Europa. Ondertussen probeert de EU circulaire en klimaatvriendelijke manieren te vinden om haar plastic afval te beheren.

Het relatief lage aandeel van kunststofrecycling in de EU betekent grote verliezen voor zowel de economie als het milieu.

In 2019 kwam ongeveer 22 miljoen ton plastic terecht in de bodem, rivieren en oceanen, en de voorspelling is dat het lekken van plastic tegen 2060 verdubbeld zal zijn.

In 2019 veroorzaakte plastic 1,8 miljard ton broeikasgasemissies – 3,4% van de wereldwijde emissies – waarvan 90% afkomstig was van de productie en omzetting van fossiele brandstoffen. Tegen 2060 zal de uitstoot van de levenscyclus van plastic meer dan verdubbelen, tot 4,3 miljard ton broeikasgasemissies.

De belangrijkste problemen bij het recyclen van plastic zijn de kwaliteit en prijs van het gerecycleerde product, vergeleken met niet-gerecycleerd materiaal. Plasticverwerkers hebben grote hoeveelheden gerecycled plastic nodig, vervaardigd volgens strikt gecontroleerde specificaties en tegen een concurrerende prijs.

Aangezien plastic gemakkelijk kunnen worden aangepast aan de behoeften (functioneel of esthetisch) van de fabrikant, bemoeilijkt de diversiteit van de weggegooide plastic het recyclingproces, waardoor het duurder wordt en dit heeft gevolgen voor de kwaliteit van het gerecycleerde plastic. Als gevolg hiervan groeit de vraag naar gerecycleerde plastic snel.

In juni 2019 heeft de EU nieuwe regels aangenomen om het probleem van plastic zwerfvuil op zee aan te pakken, door een reeks maatregelen in te voeren met betrekking tot de top 10 van plastic voor eenmalig gebruik die op de Europese stranden wordt aangetroffen, en visgerei. Het omvat een doelstelling voor 25% gerecycleerde inhoud in plastic flessen tegen 2025 en 30% tegen 2030.

In november 2022 heeft de Commissie nieuwe EU-regels voor verpakkingen voorgesteld. Het Parlement en de Raad hebben een overeenkomst bereikt en de EP-leden hebben deze in april 2024 goedgekeurd. Volgens de regels moeten de EU-landen het totale verpakkingsafval per hoofd van de bevolking in 2030 met 5% hebben verminderd ten opzichte van 2018, in 2035 met 10% en in 2040 met 15%.

Er zijn ook specifieke bepalingen voor het verminderen van plastic verpakkingsafval. Bepaalde soorten plastic verpakkingen voor eenmalig gebruik worden vanaf 1 januari 2030 verboden. Tegen 2029 moet 90% van de plastic en metalen drankverpakkingen voor eenmalig gebruik (tot drie liter) apart worden ingezameld.

Meer informatie over hoe verpakkingsafval in de EU kan worden verminderd (infografieken)
Als onderdeel van de Green Deal moet in 2030 55 procent van het plastic verpakkingsafval worden gerecycled. Dit zou een beter ontwerp voor recycleerbaarheid impliceren, maar Europarlementariërs zijn van mening dat er ook maatregelen nodig zijn om de markt voor gerecycled plastic te stimuleren.

Deze maatregelen omvatten het creëren van kwaliteitsnormen voor gerecycleerd plastic, het stimuleren van certificering voor gerecycleerd plastic om het vertrouwen van zowel de industrie als de consumenten te vergroten, het invoeren van bindende regels voor minimale gerecycleerde grondstof in bepaalde producten en het aanmoedigen van lidstaten om de btw op gerecycleerde producten te verlagen.

Het Europees Parlement steunde in 2015 ook de beperking van lichtgewicht plastic tassen in de EU. Verder riep het Parlement de Europese Commissie op om actie te ondernemen tegen microplastics. In februari 2024 keurde het Parlement strengere eisen goed voor afvaltransporten buiten de EU. De regels verbieden de uitvoer van plastic afval naar landen die geen lid zijn van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).

www.europarl.europa.eu