Online verkopen zijn niet meer weg te denken. De duizenden Nederlandse webwinkels zetten met hun verpakkingsvraag echter bestaande verpakkingsregels op z'n kop. Net zoals demografische trends zorgen voor andere eisen aan een verpakking als het gaat om bijvoorbeeld convenience. Functionaliteit is een derde trend: hoe dring je met slimme verpakkingen voedselverspilling terug. En welke impact heeft dat weer op het milieu? De vakbeurs voor verpakken en verpakkingen Macropak 2014 schetst de trends. Maar wordt ook elke vraag beantwoord?
Het NVC Nederlands Verpakkingscentrum definieerde vorig jaar in het Grote Generatiedebat Verpakken 2028 in totaal acht trends die komende jaren bepalend worden voor de verpakkingsindustrie. Eigenlijk kun je ze terug brengen tot vier hoofdthema's: functioneel, convenience, online en milieu-impact. Dat zijn ook de onderwerpen die je terugvindt op Macropak 2014, de grootste vakbeurs voor verpakken en verpakkingen in de Benelux (van 30 september tot en met 3 oktober in de Jaarbeurs in Utrecht). Het NVC gaat zowel in de Walk-in seminars als tijdens het tweedaagse deSIGN programma op een aantal trends in.
Hernieuwbare grondstoffen
Functioneel lijkt een open deur. Immers: is niet elke verpakking functioneel? Toch kunnen verpakkingen nog functioneler worden, bijvoorbeeld om voedselverspilling tegen te gaan door betere barrière-eigenschappen. Of door verpakkingen makkelijker hersluitbaar te maken. Trends op dit vlak zijn te vinden zowel aan de materialenkant, vooral biobased, aan de constructiekant (betere sluitingen) als aan de machinekant. Machines die alsmaar meer via het internet aan elkaar en aan databases zijn gekoppeld.
Wat de grondstoffen betreft, neemt de tweede generatie fiberbased verpakkingsmaterialen critici de wind uit de zeilen. De kritiek op verpakkingen waarin bijvoorbeeld ethanol en vezels uit mais of suikerbieten is verwerkt, was dat je schaars voedsel als grondstof voor verpakkingen gebruikt en daarmee voedselprijzen opdrijft. De tweede generatie van deze materialen gebruikt nog steeds ethanol en vezels afkomstig van mais, suikerbieten of andere landbouwproducten. Maar deze worden nu gewonnen uit bijvoorbeeld de stengels van de tomatenplant. Of de bladeren van bieten en mais. Wel hernieuwbaar, maar geen schaarse voedselingrediënten.
Big data in verpakkingen en verpakte producten
The internet of Things komt er aan. Alles gaat met alles communiceren. In de nieuwe verpakkingsmachines begin je dit te herkennen. Behalve dat de machines ingesteld zijn op kortere runs, sneller van product wisselen en door slimme robots worden bediend, zijn ze aan het wereldwijde web gekoppeld. Dit schept kansen om het proces vanaf een willekeurige plek via smartphones en tablets te volgen.
Het biedt ook de mogelijkheid om verpakkingsprocessen nauwgezet te monitoren: is bijvoorbeeld de temperatuur altijd goed geweest? De eerste apps om vanaf afstand verpakkingslijnen te monitoren en aan te sturen, zijn er al. Toezichtorganen van de overheid verlangen steeds meer procesdata. De overheid en de consument willen weten hoe producten worden verpakt en waar ze zich in de keten bevinden. De vragen die zich nu opdringen zijn aan de ene kant wat gebeurt er met al die data? Waar worden ze bewaard en hoe veilig zijn ze? Big data OK, maar is het allemaal zinvol? Aan de andere kant speelt de cyber security van al die machines die aan het internet gekoppeld zijn. Hoe veilig is dat?
Gemak dient de mens
Demografische trends spelen overal in de wereld. Zie je in de Westerse landen – maar ook in een land als China – de vergrijzing, zo zie je in opkomende economieën een niet aflatende trek naar de grote steden. Het aantal megacities met meer dan 10 miljoen inwoners neemt toe. Beide ontwikkelingen hebben invloed op hoe we voedsel consumeren. Dat moet gemakkelijker, sneller. Convenience food. Een kant en klaar pakket in de magnetron en de moderne stadsmens wil over een paar minuten aan tafel zitten met een smakelijke en ook appetijtelijke maaltijd. De trend is meerdere componenten in één verpakking aanbieden. Nog meer gemak, nog maar één verpakking in de magnetron.
Door deze complexiteit schieten de eisen aan de verpakking omhoog. Multilayer verpakkingen zijn er, om al die verschillende ingrediënten toch tegelijkertijd warm te krijgen. Binnen multilayer verpakkingen ontstaan dedicated zones voor verschillende temperaturen. Multilayer verpakkingen worden ook steeds specifieker voor bijvoorbeeld last minute producten, die je snel bij de kassa van de supermarkt nog mee grist om ze vervolgens in de zomer in een warme auto nog een half uur op de bijrijdersstoel te laten liggen. Hoe veilig is de inhoud dan nog? Hoe garandeer je de voedselveiligheid als je de laatste fase, het gedrag van de consument, niet in je grip hebt? Convenience is op één punt nog niet echt terug te zien: inspelen op de vergrijzing met makkelijker sluitbare verpakkingen. Nog weinig verpakkingsdesigners geven dat prioriteit.
Digitaal drukken: gepersonaliseerde verpakking
De verkoopverpakking, die op de winkelvloer voor extra omzet zorgt, blijft belangrijk. De trend is duidelijk dat deze kleurrijker worden. De opmars van digitale druktechnieken maken steeds meer variëteiten mogelijk. Deze digitale druktechnieken nemen momenteel een grote vlucht. Grote fabrikanten pushen de technologie zelfs in het segment van verpakkingen die in massavolume – maar toch op individuelere wijze – worden bedrukt.
Tegelijkertijd zie je de markt zoeken naar behoeften die met deze digitale druktechnieken ingevuld kunnen worden. De techniek rechtvaardigt immers de individuele verpakking, denk bijvoorbeeld aan verpakkingen voor medicijnen waarin gepersonifieerde info meegedrukt wordt. Wat al langer geroepen wordt maar nog niet echt zichtbaar is in de markt, is het printen van elektronische devices op de verpakking. Voor track and trace toepassingen, of het monitoren van voedsel gedurende de weg van fabriek naar consument, is dat een uitkomst. De keerzijde: dat de milieubelasting van de verpakking toeneemt. Wie scheidt de elektronica van de verpakking?
Online zet verpakkingsregels op z'n kop
Online verkopen: dat is de trend momenteel. Deze markt groeit met 20 procent per jaar. Zeker nu de onlinemarkt een omslagpunt nadert, waarbij online verkopen een serieuze omvang hebben gekregen naast de conventionele retailverkopen, dringen zich fundamentele vragen op. Hoe verstuur je één product naar de klant, waarvan de verpakking eigenlijk is ontworpen om getransporteerd te worden in een dozijn in een aparte transportverpakking?
Transport- en primaire verpakking lopen door elkaar. Waar gaat Web Retail Packaging (WRP) naar toe? Maak je de primaire verpakking sterker, voor een veiliger transport? Met meer gewicht en impact op de CO2-uitstoot in de hele keten als gevolg. En ga je die zwaardere verpakking ook gebruiken voor de productstroom richting retail? Of kiest de sector voor twee verpakkingsproducten: een voor de retail en een voor de online verkopen? En hoe zorg je dat de consument die via het web iets bestelt het wow effect ondergaat als hij de verpakking opent, zonder dat de buren hebben gezien dat een pakketje met kostbare inhoud is bezorgd? Antwoorden waarop de kennissessies op Macropak een antwoord geven.
Milieu wint bij innovatie
De vierde hoofdtrend, het milieu-aspect van verpakkingen, loopt als een rode draad door al de andere trends heen. Wat weegt zwaarder: langere houdbaarheid van voedsel of minder verpakkingsmateriaal weggooien? Innoveren is het antwoord, tonen de nominaties voor verpakkingsinnovatiewedstrijd De Gouden Noot aan. Dunner blik, doordat een druppel zwaar onderkoeld stikstof in het blik tijdens het verpakken expandeert en voor de stevigheid van het extreem dunne blik zorgt. Minder materiaal, minder gewicht, minder CO2-uitstoot. En lange houdbaarheid van voedsel in blik. Functioneel en ecologisch kunnen dus toch heel goed samen. Macropak 2014 toont de voorbeelden en reikt de bezoekers de kennis aan.
Macropak 2014 is de grootste de vakbeurs voor verpakken en verpakkingen in de Benelux, die dit jaar plaatsvindt van 30 september tot en met 3 oktober in de Jaarbeurs in Utrecht.
Kijk voor meer informatie op www.macropak.nl.